Het Wheel of Consent (in het Nederlands – Cirkel van Overeenkomst) is een eenvoudig maar krachtig model dat helpt om te begrijpen wat er speelt bij aanraking en intimiteit. Het werd ontwikkeld door seksuologe en relatietherapeut Dr. Betty Martin. Het Wheel of Consent geeft handvatten in het afstemmen van grenzen, verlangens en wensen rondom aanraking en contact tussen twee mensen. Het Wheel of Consent is onderdeel van de basiscursus ‘Ontdek Tantra’ omdat we het een van de meest praktische methodes vinden om op een meer bewuste en respectvolle manier om te gaan met intimiteit, aanraking en grenzen.
In dit artikel leggen we uit wat het Wheel of Consent is, hoe het werkt en waarom het zo belangrijk is voor gezonde relaties en intimiteit. Onderaan dit artikel vind je een link om het model te downloaden en een download voor een mooie oefening, die onderdeel is van de tweede les van de basiscursus ‘Ontdek Tantra’.
Wat is het Wheel of Consent?
Het Wheel of Consent is een model dat bestaat uit vier verschillende “kwadranten” die allemaal te maken hebben met het geven en ontvangen van aanraking. Het model helpt om te begrijpen wie de controle heeft in een situatie en welke intentie erachter schuilt. Centraal staan twee vragen:
- Wie is de ‘actieve’ partij, wie doet iets?
- Voor wie is het? Wat is de bedoeling van en de intentie achter de aanraking?
Deze twee vragen leiden tot vier verschillende manieren om om te gaan met aanraking. Elk kwadrant van het Wheel of Consent legt een andere dynamiek uit van hoe mensen aanraking kunnen ervaren of geven. Hier onder vind je het model en leggen we de vier kwadranten uit.
De Vier Kwadranten van het Wheel of Consent
- Dienen (‘De Gever’) – “Ja, ik wil..”
Hier is degene actief die de aanraking biedt. De Gever vraagt: “Wat kan ik je geven?” of “Wat wil je graag ontvangen?” Dit kan bijvoorbeeld het geven van een massage zijn aan iemand anders. De Gever voelt voldoening in het geven van de aanraking, zonder dat hierbij zijn of haar eigen ervaring of belang centraal staat. Het gaat om dienstbaar zijn aan de ander, de intentie is dat de ontvangende partij krijgt wat hij of zij graag wil ervaren of graag wil ontvangen. In dit kwadrant onderneem je een actie ten voordele van de ander. - Accepteren (‘Ontvangen’) – “Wil jij..?”
In dit kwadrant is de ontvanger degene die bepaalt wat hij of zij wil voelen of ervaren. Bijvoorbeeld, als iemand een massage krijgt, is de ontvanger degene die zegt wat prettig is en wat niet. Het gaat over het aangeven van grenzen en verlangens, en vervolgens ontvangen zonder dat je hier actief iets voor doet. Dit noemen we accepteren. Het ontvangen van een massage is een goed voorbeeld, hierbij lig je en doe je niet iets actiefs. De persoon die jou de massage geeft (De Gever) zit in een actieve rol, als Ontvanger accepteer je de aanraking en daarmee ontvang je plezier, genot of comfort. Je ontvangt voordeel door de acties van een ander, die zijn voor jou plezierig en fijn of leveren je iets op. - Nemen – “Mag ik..?”
In dit kwadrant is de de persoon die actief is, en dus aanraakt – ook de persoon voor wie het ‘cadeau’ is. Dus de actie die je onderneemt, zijn ten voordele van jezelf. Het plezier of het genot van de ander staat niet centraal, het gaat echt om jouw ervaring. Een voorbeeld is dat je dolgraag door iemands haar wil kroelen omdat je dat zelf zo heerlijk vindt. Door vooraf expliciet te maken wat je graag zou willen, kan de ander je hiervoor toestemming geven. De ander stelt dan als het ware zijn of haar lichaam ‘ter beschikking’ aan jou verlangen, binnen de gestelde grenzen. De kunst in dit kwadrant is om echt genot te ‘nemen’ en je niet teveel bezig te houden met de ander – iets wat soms heel uitdagend kan voelen, maar wel een bijzondere ervaring kan opleveren. - Toestaan – “Ja, je mag..”
Dit is het kwadrant waar de persoon die toestaat, de ander toestemming geeft om actie te ondernemen zoals hij of zij dat wil. De ander mag je dus aanraken zoals hij of zij dat wil, voor hun genot. Jouw genot of plezier staat hierbij niet centraal. Degene die toestaat, zit in een passieve rol. Je raakt dus zelf niet de ander aan en je onderneemt geen actie. Je bent in een passieve vorm, ten dienste aan het verlangen van de ander. Dit is een kwetsbare positie, waarbij het belangrijk is dat je in deze rol vooraf aangeeft wat je grenzen zijn en waarbinnen de ander mag bewegen. Als die veiligheid er is, is het een plek van overgave.
Leuk, en wat brengt dit je?
Ik vond dit model echt een eye-opener. In eerste instantie vond ik het verwarrend, maar al snel ging ik bij veel situaties denken: ‘Voor wie doe ik dit eigenlijk?’ Doe ik dit voor de ander, of voor mezelf?’ Wat wil ik echt? Ben ik nu aan het Accepteren of aan het Toestaan? Het heeft mij enorm geholpen om meer bewust te worden van mijn eigen rol in interactie met de ander.
Veel mensen zeggen vooraf: ‘Zo lang praten over grenzen en verlangens, dat is toch de doodsteek voor spontaniteit’? Vaak zijn we bang om het gesprek aan te gaan, of om de flow te doorbreken van intimiteit door te gaan praten. De angst leeft dat het een soort ‘mood-killer’ gaat zijn. Het tegendeel is waar, zoals je in de basiscursus ‘Ontdek Tantra’ kan ervaren. Het is bewezen: wanneer beide partijen duidelijk zijn over hun wensen en intenties, wordt de ervaring van aanraking en intimiteit bijna altijd dieper.
Het Wheel of Consent geeft een handvat om je grenzen, wensen en verlangens duidelijker te communiceren. Ook legt het onderliggende dynamieken bloot die gaan over ‘voor wie is dit eigenlijk?’ En het brengt ontzettend veel verdieping in je intimiteit. Het haalt als het ware de ruis weg, en de helderheid die daardoor ontstaat maakt dat de energie tussen jullie volledig kan stromen.
Die ruis weghalen, is niet altijd makkelijk. Het gaat over het helder uitspreken van je grenzen en je verlangens. En dat is super spannend en kwetsbaar! Door het Wheel of Consent te gebruiken, leer je hier mee te oefenen. Zeker in de dynamiek van ‘Nemen’ en ‘Toestaan’ is het belangrijk om in de positie van ‘Toestaan’ aan te geven wat je grenzen zijn. Alleen dan kunnen beide partijen volledig ontspannen en genieten in deze dynamiek. In de dynamiek van ‘Dienen’ en ‘Accepteren’ staat het uitspreken van je verlangens en wensen meer centraal. Het oefenen om dit beter te voelen en uit te spreken, is heel krachtig en zorgt voor meer verbinding & intimiteit.
Wheel of Consent in de praktijk (en hoe het vaak misgaat)
Het Wheel of Consent kan je toepassen in verschillende situaties. Denk bijvoorbeeld aan een massage, een intiem moment met je partner, of zelfs in een vriendschappelijke context waar aanraking een rol speelt. Het idee is altijd om openlijk te communiceren en helder te zijn over de intentie van de aanraking. Een aantal sprekende voorbeelden, die iedereen ongetwijfeld herkent – en waar de intentie niet helder is
Voorbeeld 1: Je partner biedt je aan om je een massage te geven. Hij wil dit echt doen omdat hij voelt: ‘Ze heeft zo’n lange dag gehad, dit vindt ze vast heel erg fijn en zal haar helpen om te ontspannen”. Hij zit in het kwadraat van ‘Dienen’ en vraagt aan je: “Wil je een massage?” Jij wil eigenlijk liever slapen, je bent zo moe. Maar je wil je partner niet afwijzen, dan voelt hij zich misschien zo rot. Dus je zegt ja, en denkt bij jezelf: ‘Dit duurt vast niet lang”. Jij ontvangt de massage, maar niet vanuit de plek van Accepteren (waarin je het voor jezelf zou doen). Je ontvangt de massage vanuit de plek van ‘Toestaan’ (voor de ander). Maar jouw partner zit nog wel op de plek van ‘Dienen’. Hij geeft een cadeau, maar deze wordt door niemand ontvangen.
Voorbeeld 2: Je komt een vriendin tegen. Je voelt je de hele dag al een beetje down, en je bent blij haar tegen te komen. Je kan wel een knuffel gebruiken, je voelt echt de behoefte om even aangeraakt en vastgehouden te worden. Eigenlijk wil je in het kwadrant ‘Accepteren’ stappen en vragen: ‘Wil je me een knuffel geven?’ En dan hoop je dat je vriendin zegt: “Ja, dat wil ik”. Maar dit ben je helemaal niet gewend, en je loopt op haar af en zegt: “Wat leuk je weer te zien! Mag ik je een knuffel geven?” Een ander kwadrant… (weet je welke?). Jullie staan nog steeds in een omhelzing. Maar toch voelt het anders..
Voorbeeld 3: Dit voorbeeld is iets minder onschuldig. Als je buiten de grenzen van de cirkel gaat bewegen (aan de buitenkant) kom je in de gebieden waar we praten over misbruik, stelen, pleasen, prinsessengedrag, etc. Helaas was dit enkele jaren geleden in het nieuws. Vrouwen, vaak met een flink trauma – gingen naar een tantrisch massage therapeut. De intentie was om een helende en therapeutische massage sessie te ontvangen, waarbij de ontvangende vrouw in het kwadrant ‘Accepteren’ zat, en de therapeut in het kwadrant ‘Dienen’. Omdat dit een professionele setting betreft, is de tegenprestatie dat de therapeut hiervoor betaald wordt. Zo klopt de balans weer. Maar in dit tragische voorbeeld was de balans heel erg scheef. De therapeut zette zijn eigen verlangens voorop, in deze situatie zonder consent. Hij ging bewegen vanuit het kwadrant ‘Nemen’ en daarmee nam hij het ‘cadeau’ (in dit voorbeeld expliciet tussen aanhalingstekens). Het gevolg is, dat de ontvangende vrouw die dacht in het kwadrant ‘Accepteren’ te zitten en het cadeau zou mogen ontvangen – niets meer te ontvangen had. Er was geen cadeau (heling, ontspanning) alleen maar een grote vertrouwensbreuk en een zeer traumatische ervaring.
Hoe pas je dit toe binnen je relatie?
De 3-minute-game is ontwikkeld door Dr. Betty Martin. Deze oefening doen we in de basiscursus ‘Ontdek Tantra’. Het is een geweldige oefening om kennis te maken met deze denkwijze, en om te oefenen met het voelen en uitspreken van je verlangens en grenzen. Ook voel je hoe het voor je is om in elk van de kwadranten te zijn. Sommige kwadranten zullen veel makkelijker of vanzelfsprekender voelen dan andere. Maar elk kwadrant heeft zijn eigen parels om te ontdekken (en ook zijn eigen schaduwkanten..).
In de basiscursus maak je kennis met dit gedachtegoed. Hoe kan je dit thuis nu verder toepassen, samen met je partner? Een aantal suggesties.
- Jullie kunnen gedurende een vooraf vastgestelde tijdsperiode (bijvoorbeeld 10 of 20 minuten) spelen met de dynamiek ‘Dienen – Accepteren’. Kies beiden een plek binnen deze dynamiek. Het is aan de actieve persoon om vervolgens de leiding te nemen. Je kan bijvoorbeeld starten met het stellen van de vraag ‘Hoe wil jij graag aangeraakt worden de komende x minuten?’ of ‘Wat zou je graag willen ontvangen?’. Eerst stem je dit gezamelijk af, tot jullie beiden in overeenstemming (consent) zijn. Als actieve persoon staat jouw verlangen niet centraal, maar je hoeft niet iets te doen wat niet goed voelt. Daarna ga je dit daadwerkelijk uitvoeren. Tussendoor mag de Accepterende persoon altijd aangeven of het iets harder, zachter, anders, meer massage olie, etc. mag om het nóg fijner te maken!
- Ook kan je spelen met de dynamiek van ‘Nemen – Toestaan’. De actieve persoon (‘Nemen) begint met het delen van zijn of haar verlangens. Bijvoorbeeld: ‘Ik zou je heel graag helemaal in willen smeren met massage olie, en dan met mijn lichaam zo over jouw lichaam glijden’. Of: ‘Ik zou heel graag je van top tot teen willen bekijken en in me opnemen’. Of: ‘Ik wil je heel graag overal aanraken, je mogen uitkleden en dan de liefde met je bedrijven. Je echt nemen’. Voordat jullie tot actie overgaan, deelt de persoon die ‘Toestaat’ zijn of haar grenzen. Bijvoorbeeld: ‘Je mag me overal aanraken, maar ik wil mijn ondergoed aanhouden en geen aanraking bij mijn geslachtsorganen’. Of: ‘Je mag me overal aanraken en alles met me doen, maar ik wil geen penetratie en ik wil geen pijn ervaren’. Samen kom je zo tot een helder kader, waarbinnen de Nemende partij straks mag bewegen en echt zijn of haar verlangen kan volgen – binnen de veiligheid van de wetenschap dat de partij die Toestaat, hier volledig mee instemt. Die wetenschap geeft een veiligheid en vrijheid, om echt volledig te kunnen Nemen. En dit uitspreken en het vertrouwen hebben dat dit geëerd wordt, geeft voor de partij die Toestaat de ruimte om in volledige overgave te gaan. Een bijzondere, en mogelijk intense maar zeer verdiepende dynamiek.
- Het hoeft niet perse sensueel of seksueel te zijn. Je kan ook aan je partner, kind of goede vriendin vragen – terwijl jullie samen op de bank zitten en een alternatief zoeken voor Netflix: ‘Zou je het fijn vinden als ik je voor 10 minuten een schouder- / voet- / hoofdmassage geef, en zo ja – hoe wil je dan graag aangeraakt worden?’ (Dienen-Accepteren). Of je kan vragen: ‘Mag ik tegen je aan komen liggen, voor mijn eigen plezier en genot?’ (Nemen-Toestaan)
Veel plezier!
Stap-voor-stap uitleg van een oefening met het Wheel of Consent? Download hier de ‘3-minute game’
Hier vind je de Nederlandstalige versie van het Wheel of Consent – Cirkel van Overeenkomst
Wil je zelf aan de slag met het Wheel of Consent? We behandelen deze uitgebreid in de basiscursus ‘Ontdek Tantra’ en in de basiscursus ‘Tantra voor Koppels’. Van harte welkom!